ΑρχικήΝέαPressNewslettersΥλικόΑ-ΩΣυχνές ΕρωτήσειςΕπικοινωνία
Home >> Μεγάλοι >> Επικοινωνία & ιδιωτικότηταΚοινωνική δικτύωση
Οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή «social networking sites», όπως τα πολύ δημοφιλή στη χώρα μας Facebook, Twitter και Instagram, αποτελούν καθημερινή συνήθεια των νέων. Στις ιστοσελίδες αυτές, παιδιά, νέοι, αλλά και μεγαλύτεροι χρήστες μέσα από τα εικονικά τους προφίλ λειτουργούν διαδραστικά με άλλους χρήστες, δημοσιεύουν τις φωτογραφίες και τα βίντεό τους, γίνονται μέλη σε ομάδες κοινών ενδιαφερόντων (groups), δημοσιεύουν και ανταλλάσουν τις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες (μουσική, εικαστικά έργα κ.λπ.), επισκέπτονται σελίδες άλλων χρηστών και χρησιμοποιούν πλήθος εφαρμογών (κουίζ, παιχνίδια, κ.λπ.).

Επιπλέον, το «social networking» ως νέος τρόπος κοινωνικής διαδραστικότητας και συμμετοχής επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν οι ίδιοι περιεχόμενο στο Διαδίκτυο και να το μοιράζονται με άλλους χρήστες, χωρίς να έχουν εξειδικευμένες τεχνικές γνώσεις.

  • Γενικές συμβουλές
    • Όπως ισχύει σε κάθε μορφή ηλεκτρονικής επικοινωνίας, έτσι και στους ιστοχώρους κοινωνικής δικτύωσης, η γνώση θεμελιωδών κανόνων ασφάλειας και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης είναι καθοριστικοί παράγοντες στην προστασία μας από κακόβουλους ανθρώπους, απατεώνες ή ακόμα και από ασυνείδητους επιχειρηματίες, ώστε να μπορέσουμε να απολαύσουμε τις άπειρες δυνατότητες ψυχαγωγίας, επικοινωνίας και διασκέδασης που μας παρέχονται.

      Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να προστατεύσουμε τους ανήλικους που σπεύδουν να γίνουν μέλη των ψηφιακών αυτών κοινοτήτων από παγίδες; Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου σας προτείνει:

      • Μην απαγορεύετε την πρόσβαση, συνήθως οδηγεί στα αντίθετα αποτελέσματα.

      • Ζητήστε από το παιδί να σας δείξει πως λειτουργούν οι σελίδες αυτές. Μπορείτε να περιηγηθείτε και μόνοι ώστε να κατανοήσετε το είδος των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα.

      • Ενημερωθείτε για επιμέρους κινδύνους και απειλές και συζητήστε τις με το παιδί. Οι πληροφορίες που δίδονται στις παρακάτω επιμέρους ενότητες θα σας υποστηρίξουν σε αυτή σας την προσπάθεια.
  • Προσωπικά δεδομένα
    • Θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι μέσω των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης εύκολα και απλά μπορούν να δημιουργηθούν τεράστιες βάσεις προσωπικών δεδομένων και προτιμήσεων από τις πληροφορίες που δημοσιεύουμε στο προφίλ μας αλλά και από τη γενικότερη δραστηριότητά μας στην ιστοσελίδα. Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται με πολλούς τρόπους. Και εδώ πρέπει εμείς οι χρήστες να προβληματιστούμε και να ενημερωθούμε σωστά προτού αποφασίσουμε ποια στοιχεία μας θα δημοσιοποιήσουμε στις πλατφόρμες αυτές.

      Γιατί θεωρούμε ότι στους εικονικούς κόσμους τα στοιχεία που δίνουμε θα παραμείνουν ιδιωτικά; Πώς και πότε μπορούμε να είμαστε σίγουροι, όταν μιλάμε για ένα τεχνολογικό μέσο και για μηχανές, οι οποίες αποθηκεύουν τα στοιχεία μας για πάντα στον Παγκόσμιο Ιστό, ο οποίος ξεφεύγει από τα σύνορα της τοπικής μας κοινωνίας και φτάνει σε κάθε γωνιά της γης;

      Σε συζητήσεις μας με εφήβους με θέμα την κοινωνική δικτύωση και στο ερώτημα κατά πόσο οι έφηβοι έχουν διαβάσει τους «Όρους Χρήσης» και την «Πολιτική Απορρήτου» (γνωστών και ως «Terms» και «Privacy Policy») όπου περιγράφονται οι πρακτικές διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων μας, διαπιστώσαμε ότι ελάχιστοι τα είχαν διαβάσει και ακόμη λιγότεροι τα είχαν κατανοήσει. Αυτό δεν τους εμπόδισε να εγγραφούν στην ιστοσελίδα αποδεχόμενοι αυτόματα τους όρους της. 

      Είναι λοιπόν πολύ βασικό να κατανοήσουμε, ότι δεν πρέπει να συναινούμε σε κάτι που δεν αντιλαμβανόμαστε πλήρως.  Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα «ψιλά γράμματα» θα έπρεπε να είναι πιο εύληπτα, ώστε να μπορούμε, χωρίς να είμαστε δικηγόροι, να αντιλαμβανόμαστε την πολιτική του εκάστοτε ιστοχώρου πριν αναρτήσουμε πληροφορίες μας, δεδομένου ότι από τη στιγμή που εγγραφόμαστε σε έναν ιστοχώρο, αυτομάτως συναινούμε σε όλους τους όρους που τον διέπουν…με ότι αυτό συνεπάγεται !

      Συμβουλές

      • Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιεί το παιδί σας. Στο κάτω μέρος της σελίδας θα πρέπει να βρείτε την ένδειξη «Απόρρητο» / «Πολιτική Απορρήτου» (Privacy / Privacy Policy). Διαβάστε το κείμενο, κατανοήσετε τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται από την ιστοσελίδα τα προσωπικά σας δεδομένα. (Διαβάστε τι θα πρέπει να προσέξετε στα «ψιλά γράμματα των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης» στο σχετικό κείμενο).

      • Ρωτήστε τα παιδιά γιατί οι ιστοσελίδες αυτές είναι δωρεάν και ανοίξτε συζήτηση γύρω από το θέμα αυτό. Στη συνέχεια εξηγήστε ότι τα έσοδά τους προέρχονται από την πώληση προσωπικών δεδομένων των χρηστών σε άλλες εταιρείες με σκοπό την παροχή προσωποποιημένης διαφήμισης μέσα από τον ιστοχώρο.

      • Από τη στιγμή που δημιουργείτε το εικονικό σας προφίλ θα πρέπει να πάτε στο μενού των ρυθμίσεων για τη διαχείριση των προσωπικών σας δεδομένων και να αλλάξετε τις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις. Συνηθέστερα θα το βρείτε στα αγγλικά ως «privacy settings». Για να βοηθήσετε τα παιδιά στη διαδικασία αυτή δείτε τον σχετικό οδηγό μας.

      • Τονίστε στα παιδιά ότι οι πληροφορίες που αναρτούν στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι δημόσια προσπελάσιμες, επομένως, καλό θα ήταν να μη δημοσιεύουν στοιχεία και φωτογραφίες που θα τους έφερναν σε δύσκολη θέση. Προσοχή! Ακόμα και αν διαγράψετε το προφίλ σας, πολλές πληροφορίες δεν αφαιρούνται και ενδέχεται να τις συναντήσετε και αλλού στο Διαδίκτυο.

      • Να γνωρίζετε ότι οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης προσφέρουν πολλές εφαρμογές (παιχνίδια, κουίζ, κ.λπ.) που παρέχονται από τρίτους, οπότε δεν υπόκεινται πάντα στην ίδια πολιτική απορρήτου που αναγράφει η ιστοσελίδα αυτή και επομένως μπορούν να διαχειριστούν τα προσωπικά σας δεδομένα με διαφορετικό τρόπο.
  • Αποπλάνηση ανηλίκων
    • Όπως σε κάθε είδος ηλεκτρονικής επικοινωνίας, έτσι και στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης η ανωνυμία που προσφέρεται στους χρήστες μπορεί να λειτουργήσει καμιά φορά εις βάρος των παιδιών. Συνεπώς, το «grooming» αποτελεί έναν σημαντικό κίνδυνο: Επιτήδειοι προσποιούνται ότι είναι ανήλικοι δημιουργώντας ψεύτικα προφίλ και προσπαθούν να προσεγγίσουν υποψήφια θύματα. Οι πρακτικές που μπορεί κανείς να επιστρατεύσει ποικίλουν. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το grooming δείτε και εδώ.

      Συμβουλές

      • Εξηγείστε στο παιδί τη διαφορά ανάμεσα σε εικονικούς και πραγματικούς φίλους. Μάθετέ το να αντιμετωπίζει τις διαδικτυακές γνωριμίες με αρκετή επιφυλακτικότητα.

      • Συμβουλεύστε το παιδί να μην προσθέτει στη λίστα των φίλων του άτομα που δεν γνωρίζει στο φυσικό κόσμο. Ενημερώστε τo ότι δεν πρέπει να ντραπεί να αρνηθεί μια πρόσκληση φιλίας από κάποιο άτομο, καθώς στις περισσότερες ιστοσελίδες  το άτομο αυτό δεν ενημερώνεται για την απόρριψη της πρόσκλησής του.

      • Συμβουλεύστε το παιδί να διαγράψει από τη λίστα των φίλων του άτομα που ενδεχομένως το παρενοχλούν ή του στέλνουν μηνύματα που το φέρνουν σε δύσκολη θέση. Το παιδί μπορεί μάλιστα να χρησιμοποιήσει και το ενσωματωμένο σύστημα καταγγελιών (report) του εκάστοτε ιστοχώρου.

      • Φροντίζετε να είστε πάντα ενημερωμένοι για τις διαδικτυακές γνωριμίες των παιδιών σας ώστε, όταν παρατηρήσετε κάτι ύποπτο, να μπορέσετε να τα συμβουλεύσετε αποτελεσματικά και να δράσετε άμεσα.
  • Παρενόχληση / Κλοπή ταυτότητας
    • Όπως και στα chat room, έτσι και μέσα από τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης μπορεί κανείς να επιχειρήσει να παρενοχλήσει ένα άλλο άτομο. Μάλιστα στην περίπτωση αυτή ο εξευτελισμός και η περιθωριοποίηση του θύματος είναι πιο έντονα γιατί η παρενόχληση γίνεται δημόσια ενώπιον του δικτύου των φίλων του θύματος και όχι μόνο. Παράλληλα έχουν προκύψει και νέες πρακτικές, όπως η κλοπή ταυτότητας: ψεύτικα προφίλ δημιουργούνται με σκοπό την προσβολή και τον εξευτελισμό άλλων ατόμων. Ακόμη, μπορεί κανείς να δημιουργήσει προφίλ χρησιμοποιώντας ονόματα γνωστών εταιρειών ή προσωπικοτήτων με σκοπό την απόκτηση κέρδους από την εκμετάλλευση της φήμης τους.

      Συμβουλές

      • Τονίστε στο παιδί σας ότι δεν θα πρέπει να δίνει σε κανέναν τον κωδικό πρόσβασης στο εικονικό προφίλ του. Όποιος αποκτά πρόσβαση στο προφίλ μπορεί να διαχειριστεί πλήρως τα δεδομένα που εμφανίζονται σε αυτό.

      • Ενημερώστε το παιδί ότι, αν δεχθεί ένα προσβλητικό ή ανεπιθύμητο μήνυμα, μπορεί να χρησιμοποιήσει την ενσωματωμένη μέθοδο καταγγελιών της ιστοσελίδας κοινωνικής δικτύωσης που χρησιμοποιεί. Συνήθως αναφέρεται με τη λέξη «report».

      • Να έχετε πάντα υπόψη ότι στους εικονικούς κόσμους είναι εύκολο να δημιουργήσει κανείς μια «ψεύτικη ταυτότητα» και να παραπλανήσει άλλους χρήστες. Γι' αυτό το λόγο, το παιδί πρέπει να είναι πάντα επιφυλακτικό με τους εικονικούς φίλους.

  • Φωτογραφίες
    • Αγαπημένη συνήθεια των μελών ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης είναι η ανάρτηση φωτογραφιών. Κρύβονται όμως κίνδυνοι και παγίδες πίσω από αυτή την πρακτική;

      Αναφορικά με τους ανήλικους οι περισσότεροι κίνδυνοι έχουν να κάνουν με την αποκάλυψη στοιχείων που διευκολύνουν τον εντοπισμό τους στο φυσικό κόσμο, για παράδειγμα μέσα από μια φωτογραφία στο προαύλιο του σχολείου.

      Πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες τους να μαρκάρουν (tag) τις φωτογραφίες τους επισημαίνοντας τα άτομα που απεικονίζονται σε αυτές. Τα tags μπορούν να είναι σύνδεσμοι σε προφίλ ή διευθύνσεις e-mail. Αυτό ενέχει κινδύνους για ανεπιθύμητη διασύνδεση των φωτογραφιών με προσωπικά δεδομένα. Ακόμα και αν οι χρήστες τηρούν τα μέτρα ασφάλειας σε ότι αφορά τις προσωπικές τους φωτογραφίες, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα στους χρήστες τους να μαρκάρουν τις φωτογραφίες άλλων χρηστών, μάλιστα όχι πάντα με την συναίνεσή τους.

      Συμβουλές

      • Συμβουλεύστε τα παιδιά να μην ανεβάζουν στο προφίλ τους φωτογραφίες όπου φαίνεται καθαρά η τοποθεσία στην οποία βρίσκονται, ειδικότερα αν πρόκειται για το σπίτι τους, το σχολείο τους ή μέρη που συχνάζουν. Έτσι θα μειώσετε τις πιθανότητες εντοπισμού τους στον φυσικό κόσμο.

      • Να έχετε πάντα υπόψη σας ότι οι πληροφορίες που δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι δημόσια προσπελάσιμες. Επομένως, καλό θα ήταν να μη δημοσιεύονται στοιχεία και φωτογραφίες που θα έφερναν το παιδί σε δύσκολη θέση τώρα ή στο μέλλον, καθώς, ακόμα και όταν διαγράψει το προφίλ, πολλές πληροφορίες δεν αφαιρούνται και ενδέχεται να τις συναντήσει κανείς και αλλού στο Διαδίκτυο.
  • Spam / Phishing / Ιοί
    • Υπάρχουν μηχανισμοί που αποστέλλουν μαζικά στους χρήστες αίτημα για να τους εντάξουν στους «φίλους» τους, ώστε να έχουν δικαίωμα ανάρτησης σχολίων στο προφίλ τους. Τα σχόλια αυτά συχνά έχουν διαφημιστικό περιεχόμενο ή αποτελούν συνδέσμους προς ιστοσελίδες με πορνογραφικό περιεχόμενο.

      Ακόμη, η ύπαρξη προσωπικών προφίλ που δεν έχουν περιορίσει την πρόσβαση σε άτομα εκτός των «φίλων», ευνοεί την άντληση πολλών έγκυρων προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών από επιτήδειους οι οποίοι τα χρησιμοποιούν για προσωποποιημένη επίθεση phishing. 

      Τέλος, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης περιλαμβάνουν μικρές εφαρμογές  (applications), οι δημιουργοί των οποίων δεν έχουν πάντα επαρκείς πιστοποιήσεις. Σε τέτοια περίπτωση, αυτές οι εφαρμογές ενδέχεται να περιέχουν κακόβουλο λογισμικό, ιούς και σκουλήκια.

      Συμβουλή

      • Δείξτε στο παιδί πως να περιορίσει την πρόσβαση στο προφίλ του. Έτσι, θα είναι δυσκολότερη η άντληση πολλών έγκυρων προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών από επιτήδειους, οι οποίοι θα μπορούσαν να τα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια για εξειδικευμένη επίθεση phishing μέσω των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης.